Vài nét về cải cách hành chính tại Pháp

Ở Pháp, thuật ngữ “cải cách nhà nước” được biết đến từ những năm 1990, dùng để chỉ những hoạt động nhằm cải thiện chức năng của cơ quan hành chính nhà nước. Kể từ năm 1995, chính sách này có tên là chính sách hiện đại hóa hành chính và  được tăng cường hơn từ năm 2001 trong khuôn khổ cải cách các quy định về ngân sách. Tư tưởng chủ đạo của chính sách cải cách này là phải đảm bảo sự gần dân: các quyết định phải được ban hành ở cấp gần người dân nhất, bởi vì người dân trở thành trung tâm của hoạt động hành chính. Có nhiều quan điểm cho rằng, động lực của cải cách nhà nước chính là việc đơn giản hóa thủ tục hành chính (TTHC), cắt giảm những thủ tục hành chính không cần thiết. Khởi nguồn của hoạt động này chính là việc cải cách “một cửa” các hồ sơ, giấy tờ, người dân và doanh nghiệp chỉ phải khai một lần khi thực hiện các thủ tục hành chính.

Dưới tác động của chính sách cải cách kinh tế, cải cách hành chính diễn ra tại Anh thời chính phủ Thatcher và tại Mỹ thời chính phủ R.Reagan, từ năm 1995 Chính phủ Alain Juppe đã thành lập Ủy ban cải cách nhà nước,đến năm 1998, Ủy ban cải cách nhà nước trở thành Ủy ban liên bộ về cải cách nhà nướcvàtiếp tục thực thi dưới thời Lionel Jospin và Jean Pierre Raffarin. Theo đó,một loạt các biện pháp nhằm đơn giản hóa TTHC đã được thông qua.

Đơn giản hóa thủ tục ở Pháp là hoạt động gồm một loạt các biện pháp thiết thực và cụ thể nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho mối quan hệ giữa chính quyền và người sử dụng dịch vụ công.

Đơn giản hóa thủ tục hành chính bao gồm các biện pháp sau:

- Xóa bỏ các hồ sơ hoặc thủ tục không cần thiết. Ví dụ như các giấy tờ xác định tình trạng cá nhân và tình trạng hôn nhân gia đình đã được gỡ bỏ, cũng như nghĩa vụ xuất trình giấy tờ chứng minh cư trú trong một số lượng lớn các thủ tục (Nghị định ngày 26 tháng 12 năm 2000 cho cả hai biện pháp). Ngoài ra, việc xác nhận bản gốc của tài liệu chính thức đã được phần lớn bị bãi bỏ (Nghị định của ngày 01 tháng 10 năm 2001).

- Đơn giản hóa cũng nhằm mục đích hài hòa các điều khoản và thời gian thực hiện thủ tục hành chính. Do đó, Luật ngày 12 tháng 4 năm 2000 về các quyền của công dân trong mối quan hệ của họ với chính phủ đã cho phép việc thực hiện TTHC thông qua đường bưu điện hoặc qua mạng điện tử (trừ các thủ tục tố tụng theo luật đấu thầu và những vụ việc bắt buộc yêu cầu). Luật này cũng yêu cầu các cơ quan hành chính trong trường hợp nhận hồ sơ mà không thuộc chức năng, nhiệm vụ của mình thì phải chuyển đến cơ quan có chức năng khác để xử lý.

- Đơn giản hóa TTHC cũng đòi hỏi sự phát triển của Chính phủ điện tử được hỗ trợ bởi dự án dự án Chính phủ điện tử 2004-2007. Nó cho phép việc thực hiện thủ tục hành chính (ví dụ nộp thuế...) hoặc khả năng duy nhất thay đổi địa chỉ thông qua internet.

- Cuối cùng, đơn giản hóa các thủ tục liên quan đến ngôn ngữ hành chính. Nhiệm vụ này được giao cho Ủy ban đơn giản hóa ngôn ngữ hành chính (COSLA), được thành lập vào năm 2001 theo Nghị định ngày 02 tháng 7. Ủy ban đã xuất bản trong năm 2005 cuốn “giải thích ngôn ngữ hành chính” bao gồm hơn 3000 từ hoặc biểu hiện của từ vựng hành chính, cùng với các từ đồng nghĩa có thể truy cập đến tất cả các cơ quan quản lý. Cuốn sách này nhằm mục đích chỉ ra những khó khăn trong việc chuyển tải các khái niệm pháp lý vào ngôn ngữ hàng ngày. Ủy ban này được thay thế vào năm 2007 bởi một Hội đồng đơn giản hóa ngôn ngữ hành chính, luôn có cùng mục đích nhằm phục vụ công chúng, giúp công chúng truy cập dễ dàng hơn các quy định hành chính.

Một số cơ quan khác có trách nhiệm trong việc đơn giản hóa thủ tục hành chính tại Pháp hiện nay bao gồm: Uỷ ban Hỗ trợ đơn giản hóa các thủ tục (COSIFORM được thành lập theo Nghị định 18 tháng 12 năm 1990), Ủy ban đơn giản hóa hành chính (Cosa, Nghị định của 2 tháng 12 năm 1998), Ủy ban về  người sử dụng dịch vụ công và đơn giản hóa thủ tục hành chính (DUSA, nghị định ngày 21 tháng 02 năm 2003) và bây giờ là Tổng Cục hiện đại hóa nhà nước (DGME, Nghị định ngày 30 tháng 12 năm 2005) và Tổng cục hiện đại hóa liên hành động công cộng ( DIMAP).

Theo quy định tại Điều 3 Nghị định số 2003-141 ngày 21 tháng 02 năm 2003, Ủy ban về người sử dụng dịch vụ công và đơn giản hóa TTHC có những nhiệm vụ sau:

- Điều phối chính sách, giảm quan liêu, góp phần làm tăng sự rõ ràng và dễ hiểu của ngôn ngữ hành chính;

- Thúc đẩy hoặc cung cấp các biện pháp và hành động nhằm cải thiện mối quan hệ với người sử dụng dịch vụ công và nâng cao chất lượng chăm sóc của dịch vụ cung cấp;

- Nâng cao chất lượng các quy định hành chính.

Điều 4 Nghị định quy định Cơ quan phát triển chính phủ điện tử có trách nhiệm sau đây:

- Thúc đẩy sự phát triển của thông tin và truyền thông, hiện đại hóa các hoạt động của chính quyền và đáp ứng tốt hơn nhu cầu của các hệ thống công cộng. Bao gồm:

+ Thúc đẩy và điều phối các sáng kiến​​, cung cấp giám sát và nhận định, đánh giá;

+ Giúp Chính phủ trong việc xác định nhu cầu, kiến ​​thức về cung cấp và thiết kế dự án;

- Cung cấp cho Thủ tướng Chính phủ với các biện pháp phi vật chất hóa thủ tục hành chính, khả năng tương tác của các hệ thống thông tin và phát triển các tiêu chuẩn chung;

- Cung cấp, thay mặt Thủ tướng Chính phủ, quản lý kết nối hoạt động và chia sẻ tài nguyên của dự án, bao gồm cả giao thông vận tải, quản lý tên miền, email, thư mục, địa chỉ truy cập vào các ứng dụng máy tính và hồ sơ tài nguyên kỹ thuật số.

Đứng đầu Cơ quan là Hội đồng bao gồm đại diện các bộ, chính quyền địa phương, các cơ quan thực hiện nhiệm vụ dịch vụ công cộng, người sử dụng và các công ty, cũng như các chuyên gia. Thành phần và chức năng của chính sách hội đồng được quyết định bởi Thủ tướng Chính phủ.

Hội đồng có trách nhiệm cung cấp ý kiến ​​về định hướng phát triển và chương trình làm việc của Cơ quan. Nó có thể đưa ra khuyến cáo về các hành động được thực hiện, đặc biệt là trong lĩnh vực hệ thống thông tin và truyền thông và dịch vụ từ xa, phần mềm và các hệ thống khả năng tương tác.

Việc tìm hiểu về “cải cách nhà nước” cũng như “đơn giản hóa thủ tục hành chính” tại Pháp cho thấy đây là vấn đề được cộng hòa Pháp quan tâm từ rất sớm và ngày càng được đẩy mạnh nhằm hướng tới một nền hành chính phục vụ, vì dân, tạo điều kiện thuận lợi nhất cho người sử dụng dịch vụ công. Cùng với mục đích nâng cao chất lượng phục vụ dân sinh nói trên, công cuộc cải cách thủ tục hành chính ở Việt Nam đang ngày càng được quan tâm, phát triển và đã đem lại những thành quả đáng kể./.