Kết quả thực hiện công tác cải cách tư pháp tại Ngành Tư pháp tỉnh Bắc Ninh năm 2016

Xác định thực hiện cải cách tư pháp sẽ mở bảo đảm việc kiện toàn  và phát triển tổ chức bộ máy các cơ quan tư pháp, bổ trợ tư pháp và nâng cao chất lượng hoạt động tư pháp; từng bước khắc phục những hạn chế, bất cập của các cơ quan tư pháp hiện nay; nâng cao năng lực của đội ngũ cán bộ tư pháp, nhất là với các chức danh tư pháp; hoàn thiện các chính sách, pháp luật và tổ chức bộ máy các cơ quan tư pháp… góp phần giữ gìn an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, bảo vệ quyền con người, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, bảo vệ Nhà nước và bảo vệ chế độ XHCN.

Năm 2016, ngành Tư pháp tỉnh Bắc Ninh tiếp tục coi trọng công tác kiện toàn tổ chức bộ máy; chú trọng công tác đào tạo, bồi dưỡng về chuyên môn nghiệp vụ, lý luận chính trị, năng lực quản lý, điều hành cho đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức; xây dựng đội ngũ cán bộ công chức, viên chức đáp ứng yêu cầu phục vụ cải cách tư pháp trên một số lĩnh vực có liên quan:

Thứ nhất, tham gia hoàn thiện; tuyên truyền, phổ biến các văn bản pháp luật liên quan đến công tác tư pháp

Thực hiện Kế hoạch của UBND tỉnh, Hội đồng Phối hợp PBGDPL tỉnh. Năm 2016, Sở Tư pháp đã tham mưu UBND tỉnh ban hành các kế hoạch triển khai thi hành Hiến pháp năm 2013, Bộ luật Dân sự năm 2015, Bộ Luật Tố tụng dân sự 2015, Bộ luật Hình sự năm 2015, Bộ Luật Tố tụng hình sự năm 2015, Luật Tố tụng hành chính năm 2015.... Phối hợp với các ngành có liên quan tiến hành rà soát, cho ý kiến các nội dung bất cập, cần sửa đổi, bổ sung trong Bộ luật Hình sự năm 2015.

Theo yêu cầu của Bộ Tư pháp, Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh, Sở Tư pháp cũng đã tích cự tham gia ý kiến, hoàn thiện cơ chế, chính sách và các giải pháp nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của các tổ chức luật sư, trợ giúp pháp lý, đấu giá, công chứng, giám định tư pháp và thừa phát lại như: Dự án Luật Trợ giúp pháp lý (sửa đổi), dự thảo Nghị định về Thừa phát lại (sửa đổi), dự thảo Luật Đấu giá... Đây là các văn bản có liên quan trực tiếp đến các nội dung về thực hiện cải cách tư pháp trong giai đoạn hiện nay.

Thứ hai, đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật, trợ giúp pháp lý bằng nhiều hình thức với các biện pháp thích hợp nhằm đưa chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước vào cuộc sống, góp phần nâng cao kiến thức pháp luật cho cán bộ và nhân dân

Tăng cường công tác phổ biến giáo dục pháp luật, nâng cao ý thức chấp hành pháp luật cho cán bộ và nhân dân là một nội dung quan trọng trong chiến lược cải cách tư pháp.

Với vai trò thường trực Hội đồng Phối hợp PBGDPL tỉnh. Năm 2016, Sở Tư pháp đã tham mưu cho Hội đồng, UBND tỉnh ban hành các kế hoạch, văn bản chỉ đạo công tác tuyên truyền PBGDPL trên địa bàn tỉnh. Nội dung tuyên truyền tập trung vào các lĩnh vực pháp luật liên quan thiết thực đến đời sống nhân dân; trong đó có các văn bản liên quan đến cải cách tư pháp như: Nghị quyết 49- NQ/TW và Kết luận số 92-KL/TW của Bộ Chính trị về tiếp tục thực hiện Chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020, Bộ luật Hình sự 2015, Bộ luật Tố tụng hình sự 2015, Bộ luật Dân sự 2015, Bộ luật Tố tụng dân sự 2015, Luật Tố cáo, Luật Đất đai 2013, Luật Trưng cầu Dân ý, Luật Tiếp cận thông tin... Đặc biệt, tuyên truyền phục vụ cuộc bầu cử Đại biểu Quốc hội khóa XIV và đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2016 – 2021, tuyên truyền Luật Tổ chức Quốc hội, Luật Tổ chức chính quyền địa phương một cách sâu rộng đến cán bộ, nhân dân trên địa bàn tỉnh.

Bên cạnh đó, Sở Tư pháp tiếp tục chủ trì, phối hợp với các ngành triển khai có hiệu quả các chương trình, đề án như: Đề án “Tuyên truyền, PBGDPL về phòng chống tham nhũng” trong cán bộ, công chức, viên chức và nhân dân từ năm 2012 đến năm 2016; Đề án “Tăng cường công tác PBGDPL nhằm nâng cao ý thức chấp hành pháp luật cho thanh thiếu niên giai đoạn 2011- 2015”; các Chương trình do Công an tỉnh chủ trì như: Chương trình phòng, chống ma túy, Chương trình phòng, chống tội phạm (138), Chương trình phòng, chống tội phạm mua bán người (130).... Qua đó, đã góp phần tích cực đưa Nghị quyết 49 của Bộ chính trị về “Chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020” đi vào cuộc sống, nâng cao ý thức pháp luật cho cán bộ và nhân dân.

Thứ ba, kiện toàn, củng cố công tác bổ trợ tư pháp, thực hiện xã hội hóa một số lĩnh vực như luật sư, công chứng, giám định tư pháp, bán đấu giá tài sản

Thực hiện chủ trương cải cách tư pháp, các hoạt động bổ trợ tư pháp đã được Sở Tư pháp quan tâm, chú trọng. Hoạt động luật sư, công chứng, giám định tư pháp, bán đấu giá tài sản đã có sự phát triển đáng kể, từng bước đáp ứng yêu cầu thực tiễn và yêu cầu công tác cải cách tư pháp trên địa bàn tỉnh.

Về hoạt động công chứng:

Tiếp tục chủ trương xã hội hóa các hoạt động công chứng. Năm 2016, Sở Tư pháp đã tham mưu UBND tỉnh thành lập thêm 04 Văn phòng công chứng tại Thành phố Bắc Ninh, thị xã Từ Sơn, huyện Thuận Thành và huyện Gia Bình. Bảo đảm tuân thủ quy định của Luật Công chứng năm 2014; các tiêu chí trong hành nghề công chứng và phù hợp với “Quy hoạch phát triển tổ chức hành nghề công chứng trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh, giai đoạn 2011- 2020”, đã được Bộ trưởng Bộ Tư pháp phê duyệt.

Tham mưu giúp UBND tỉnh triển khai thực hiện Kế hoạch số 48/KH-UBND ngày 26/4/2014 về triển khai thực hiện “Quy hoạch tổng thể phát triển tổ chức hành nghề công chứng đến năm 2020”, Kế hoạch số 2820/KH-UBND ngày 19/11/2014 về việc triển khai thi hành Luật Công chứng 2014 trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh. Tập trung vào việc chuẩn bị các điều kiện thành lập Hội Công chứng viên tỉnh Bắc Ninh, tiêu chí xét duyệt hồ sơ thành lập Văn phòng công chứng, xây dựng Hệ cơ sở dữ liệu về công chứng.

Nhìn chung, sự ổn định, phát triển kinh tế-xã hội của tỉnh trong những năm gần đây đã làm gia tăng nhu cầu công chứng. Cùng với chủ trương xã hội hóa hoạt động công chứng theo tinh thần cải cách tư pháp; với sự quan tâm đúng mức của các cấp, các ngành chức năng trong tỉnh đối với hoạt động công chứng; các tổ chức hành nghề công chứng đã chủ động đổi mới phương pháp làm việc, tăng cường hợp tác với các cơ quan, tổ chức có liên quan để đáp ứng nhu cầu công chứng của xã hội. Hoạt động công chứng đã có nhiều chuyển biến rõ rệt. Số lượng việc công chứng và lệ phí thu được ngày càng tăng, chất lượng giải quyết công việc của các đơn vị công chứng dần được nâng lên theo hướng cải cách mạnh mẽ thủ tục hành chính, xã hội hóa dịch vụ hành chính công.

Về hoạt động luật sư:

Đoàn Luật sư Bắc Ninh hiện có 51 luật sư thành viên, tại  07 công ty Luật, 08 văn phòng luật sư, 07 chi nhánh công ty luật và 02 văn phòng đại diện. Các luật sư đa số đều tốt nghiệp Đại học Luật, có lý luận, yêu nghề và hiểu biết lĩnh vực xã hội. Việc tham gia tố tụng của luật sư tại các phiên tòa nhìn chung có chất lượng, nhiều yêu cầu và đề xuất có cơ sở lập luận vững chắc được Hội đồng xét xử chấp nhận. Năm 2016, các tổ chức hành nghề luật sư trên địa bàn đã thực hiện trên 300 vụ việc các loại; tư vấn pháp luật và trợ giúp pháp lý trên 150 trường hợp. Thông qua hoạt động tư vấn cũng như tranh tụng tại phiên tòa, các luật sư đã làm tốt chức năng tuyên truyền, phổ biến pháp luật, góp phần cùng các cơ quan tiến hành tố tụng xét xử đúng người, đúng tội, đúng pháp luật, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, cơ quan, tổ chức. Chất lượng và hiệu quả hoạt động của các luật sư tỉnh Bắc Ninh từng bước được nâng cao; đáp ứng được yêu cầu cải cải tư pháp trong tình hình mới.

Về hoạt động giám định tư pháp

Tham mưu UBND tỉnh tiến hành tổng kết Chỉ thị 1958/CT-TTg “Về một số giải pháp cấp bách nhằm tăng cường năng lực, hiệu quả hoạt động giám định Tư pháp” và Đề án “Đổi mới và nâng cao hiệu quả hoạt động giám định tư pháp” trên địa bàn tỉnh. Sở Tư pháp đã thường xuyên phối hợp với các Sở, ngành có liên quan kiện toàn các tổ chức giám định tư pháp, đội ngũ giám định viên và người giám định tư pháp theo vụ việc theo quy định của pháp luật về giám định tư pháp.

Trên địa bàn tỉnh có 02 tổ chức giám định tư pháp công lập với tổng số 28 giám định viên. Mặc dù Luật Giám định tư pháp và Nghị định số 85/2013/NĐ- CP ngày 25/7/2013 của Chính phủ quy định chi tiết và biện pháp thi hành Luật Giám định tư pháp cho phép thành lập các tổ chức giám định tư pháp ngoài công lập (các Văn phòng Giám định tư pháp) trong một số lĩnh vực nhưng đây là một lĩnh vực mới được xã hội hóa nên chưa có Văn phòng giám định nào được thành lập trên địa bàn.

Nhìn chung, sau khi Luật Giám định tư pháp có hiệu lực thi hành, công tác giám định tư pháp trên địa bàn tỉnh từng bước được kiện toàn và nâng cao chất lượng hoạt động. Đội ngũ giám định viên tuy còn mỏng, cơ sở vật chất, phương tiện kỹ thuật còn thiếu song các tổ chức giám định đã nỗ lực phấn đấu hoàn thành nhiệm vụ được giao. Kết quả giám định đều đáp ứng được yêu cầu, giúp cho cơ quan tiến hành tố tụng điều tra, truy tố, xét xử đúng người, đúng tội, đúng pháp luật. Thông qua công tác giám định tư pháp còn kịp thời phát hiện nhiều thủ đoạn, phương thức hoạt động tinh vi của tội phạm, nâng cao ý thức cảnh giác và tinh thần đấu tranh phòng chống tội phạm của nhân dân, góp phần giữ gìn an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội.

Về hoạt động bán đấu giá tài sản:

Tiếp tục tham mưu UBND tỉnh triển khai thực hiện Kế hoạch số 47/KH-UBND ngày 23/4/2014 về việc thực hiện Đề án “Phát triển và tăng cường năng lực đội ngũ đấu giá viên giai đoạn 2013- 2015, định hướng năm 2020”.

Thực hiện chiến lược cải cách tư pháp, xã hội hóa các hoạt động bổ trợ tư pháp trong đó có bán đấu giá tài sản. Năm 2016, tỉnh Bắc Ninh đã phát triển thêm 02 doanh nghiệp có chức năng bán đấu giá tài sản. Hiệu quả và chất lượng hoạt động của các tổ chức hành nghề đấu giá từng bước được nâng cao, đáp ứng được yêu cầu cải cách tư pháp.

Năm 2016, Sở Tư pháp Bắc Ninh đã tích cực trong việc tham gia ý kiến, hoàn thiện Dự án Luật Đấu giá do Bộ Tư pháp chủ trì, báo cáo Chính phủ trình Quốc hội khóa XIV thông qua. Đây là cơ sở pháp lý quan trọng trong việc triển khai, tổ chức thực hiện các hoạt động bán đấu giá tài sản, đấu giá quyền sử dụng đất, được dư luận, quần chúng nhân dân trên địa bàn tỉnh hết sức quan tâm trong thời gian qua.

Veeg việc triển khai tốt trợ giúp pháp lý trong hoạt động tố tụng:

Đây là mô hình hoạt động mới được triển khai khá hiệu quả trong thời gian vừa qua thông qua hoạt động của Hội đồng tố tụng liên ngành về trợ giúp pháp lý. Thể hiện tính nhân văn sâu sắc; tạo điều kiện cho người nghèo, đối tượng chính sách, người neo đơn, người yếu thế... được tiếp cận với các dịch vụ pháp lý, tư vấn pháp luật, đại diện ngoài tố tụng và tham gia tranh tụng tại phiên tòa. Kết quả của mô hình này đã đáp ứng được yêu cầu của cải cách tư pháp trong giai đoạn hiện nay nhằm nâng cao chất lượng các hoạt động điều tra, truy tố, xét xử. Bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của người dân; bảo đảm quan điểm xét xử khách quan, bình đẳng, đúng người, đúng pháp luật.

Về thực hiện chế định thừa phát lại:

Thực hiện Nghị quyết của Quốc hội, quyết định của Thủ tướng Chính phủ và kế hoạch của Bộ Tư pháp. Sở Tư pháp đã tham mưu UBND tỉnh đã ban hành Kế hoạch số 91/KH-UBND ngày 12/4/2016 triển khai thực hiện Nghị quyết số 107/2015/QH13 của Quốc hội, Quyết định số 101/QĐ-TTg ngày 14/01/206 của Thủ tướng Chính phủ về triển khai thực hiện chế định thừa phát lại trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh. Sở Tư pháp cũng đã phối hợp với TAND tỉnh, Viện KSND tỉnh, Cục THA Dân sự tỉnh; các Sở, ngành có liên quan giúp UBND tỉnh xây dựng Đề án và đăng ký Bộ Tư pháp xem xét, quyết định phê duyệt để triển khai thực hiện chế định thừa phát lại tại tỉnh Bắc Ninh theo quy định. Mục tiêu góp phần thực hiện chương trình cải cách tư pháp, nâng cao chất lượng hiệu quả công tác thi hành án dân sự, tạo điều kiện thuận lợi cho người dân tiếp cận các dịch vụ lập vi bằng; có quyền lựa chọn cơ quan, tổ chức thực hiện việc Thi hành án dân sự, giảm tải áp lực về công việc cho các cơ quan thi hành án, Tòa án các cấp trong việc thực hiện tống đạt.

Như vậy có thể thấy trong năm 2016, việc triển khai thực hiện cải cách tư pháp của ngành Tư pháp Bắc Ninh đã đạt được những kết quả nhất định. Nâng cao chất lượng công tác thẩm định, tham gia đóng góp ý kiến hoàn thiện hệ thống chính sách, pháp luật hình sự, dân sự và thủ tục tố tụng tư pháp; đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật; kiện toàn, củng cố công tác bổ trợ tư pháp, thực hiện xã hội hóa một số lĩnh vực như luật sư, công chứng, giám định tư pháp, bán đấu giá tài sản.....  Nhận thức về công tác cải cách tư pháp càng sâu sắc hơn; thực hiện nhiệm vụ cải cách tư pháp có những chuyển biến rõ rệt, đặc biệt là việc đẩy mạnh thực hiện xã hội hóa một số hoạt động bổ trợ tư pháp.

Phương hướng, nhiệm vụ cải cách tư pháp của Ngành tư pháp trong năm 2017 như sau:

1. Tập trung kiện toàn tổ chức, bộ máy, nâng cao năng lực cán bộ, công chức, viên chức ngang tầm với nhiệm vụ được giao. Đề cao trách nhiệm người đứng đầu về kết quả công tác của cơ quan, đơn vị. Quan tâm giải quyết chính sách cho cán bộ, công chức, nhất là công chức trẻ, bố trí công việc đúng năng lực, sở trường.

2. Xây dựng chương trình, kế hoạch công tác cụ thể, bám sát các mục tiêu, nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh, chương trình công tác của Ngành đặc biệt là những nội dung theo chỉ đạo tại Nghị Quyết 49-NQ/TW.

3. Tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật nói chung; quán triệt đầy đủ, sâu sắc Nghị quyết 49-NQ/TW và Kết luận số 92-KL/TW của Bộ Chính trị về tiếp tục thực hiện Chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020 đến toàn thể đảng viên, cán bộ, công chức, viên chức trong Ngành tư pháp nói riêng và về thống các cơ quan tư pháp tỉnh Bắc Ninh nói chung.

4. Tiếp tục triển khai thực hiện các nhiệm vụ cải cách tư pháp theo chức năng, nhiệm vụ của Ngành. Trong đó, tập trung thực hiện có hiệu quả các Đề án, Kế hoạch đã được Chính phủ, Bộ Tư pháp, UBND tỉnh ban hành về đổi mới tổ chức, hoạt động công chứng, luật sư, giám định tư pháp và thực hiện xã hội hóa đối với các lĩnh vực này theo tinh thần Nghị quyết 49 của Bộ Chính trị.

5. Nâng cao chất lượng tham gia đóng góp xây dựng các văn bản pháp luật, tạo lập cơ chế, chính sách khuyến khích cá nhân, tổ chức tham gia xã hội hóa hoạt động bổ trợ tư pháp. Chủ động đề xuất với Tỉnh ủy, UBND tỉnh có các biện pháp ưu đãi, hỗ trợ cho hoạt động bổ trợ tư pháp; hỗ trợ trong đào tạo nhân lực; tư vấn cho cá nhân, tổ chức lựa chọn lĩnh vực tham gia xã hội hóa... Trước mắt, cần có các quy định hỗ trợ cho hoạt động luật sư, công chứng và đảm bảo các điều kiện vật chất phương tiện kỹ thuật cho công tác giám định tư pháp. Đồng thời thực hiện các giải pháp để thúc đẩy việc thành lập tổ chức giám định ngoài công lập, Hội Công chứng tỉnh theo quy định và chủ trương của nhà nước.

6. Tăng cường quản lý Nhà nước về bổ trợ tư pháp. Hoạt động công chứng, giám định, luật sư, tư vấn pháp luật không chỉ liên quan trực tiếp đến lợi ích khách hàng mà còn có mối liên hệ chặt chẽ với các hoạt động của cơ quan nhà nước, trong đó có các cơ quan tiến hành tố tụng.

7. Đẩy mạnh và nâng cao chất lượng hoạt động trợ giúp pháp lý, tư vấn pháp luật và trợ giúp pháp lý lưu động trên địa bàn tỉnh. Nâng cao vai trò của các cơ quan tiến hành tố tụng, người tiến hành tố tụng trong việc thông tin về Trợ giúp pháp lý cho đối tượng về quyền được trợ giúp pháp lý miễn phí khi họ là bị can, bị cáo, người bị hại, người có quyền và nghĩa vụ liên quan.

8. Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra về tổ chức, hoạt động của các lĩnh vực bổ trợ tư pháp, trong đó tập trung vào các tổ chức hành nghề luật sư, công chứng, bán đấu giá tài sản, đăng ký giao dịch bảo đảm.

9. Gắn việc thực hiện nhiệm vụ chuyên môn với việc thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 và quy định của Bộ Tư pháp về chuẩn mực đạo đức nghề nghiệp của cán bộ, công chức, viên chức Ngành Tư pháp.

10. Phát huy vai trò tự quản của các tổ chức xã hội nghề nghiệp trong lĩnh vực bổ trợ tư pháp như Đoàn Luật sư, Hội Công chứng viên tỉnh (Dự kiến tham mưu thành lập năm 2017); đặc biệt trong công tác tác giám sát, kiểm tra việc tuân thủ pháp luật, quy tắc đạo đức và ứng xử nghề nghiệp của các thành viên trong tổ chức.